user guide feedback
hits/page:  language: 
Mansi Dictionary of Munkácsi and Kálmán
© 2012





N å̄li [ōli], LM ōli (~ å̄li), LU ōli ~ å̄li (praes. Sg. allėm, allėn, ōli), P ōli, K ōli ~ ūli T ålant ~ alant ~ älänt van, él, lakik, marad | sein, leben, wohnen, bleiben: N tot āťim å̄lsėm dort war ich nicht; am jäni̮γ-paultė atä χal-paultė å̄leγėm ich wohne weder in j.-p. noch in χ.-p.; nēkwėn sis-pal å̄lnė taγi̮liŋ χūľėl ta χūľilėn du verläßt dein Mädchen für ewig; LM maŋk ōliwen äń-ťė kwäl kēt wir wohnen in diesem Haus; äkw šautėl ōliji sie sind von gleicher Zahl; pilėśmä *ōli šunšuχ es ist fürchterlich anzuschauen; kwän ōlėm å̄rmt als sie draußen war; ľuľ å̄rėmt olėwėu wir leben in schlechten Zeiten; äśėrėm at ōlkēt, ńårpom nukh-jänimėni wenn kein Frost wäre, würde das Gras wachsen; LU tarra-tarra olije, K tårγė-tårγė ōlä sie leben getrennt; LU ťiť ōluχ at postēm ich ertrage es nicht, hier zu leben; jämės alne allėm ich führe ein gutes Leben; äk mø̄ på̄l å̄lėm khari wir sind aus derselben Gegend; ōśtėr ťiť ålkhat, am nän khitėrtanilėm wenn die Peitsche hier wäre, würde ich dich schlagen; P puššėn *ōli er ist gesund; täu näχät pøŋkėl *ōli er lebt allein; K täu tėt oåťėm *ōli er war nicht hier; tētal ōlγėm ich bin hungrig; tokh vėśmelėp-khårėl khumľė ōlwė?! wie soll man mit einem so bösen Menschen leben?! älγäľ mėnėp-khår ūlės-kēt wenn es aufwärts fahrende Menschen gab; T khålėχ jåultėm alet die Leute sammelten sich; šoškhėt kǟn älet tiť es gibt viele Flöhe hier; åšt ålem ich bin hier; čṵl pǟŋlėm ål er ist immer betrunken; kǟšėm ål ich habe Lust; äm sǟt ålantem tiť ich werde für eine Woche hier bleiben; tusä ǟ ålånt er ist nicht gesund.
P aštėm olei̮m ráérek | ich habe Zeit.
LM khwålti ōlėm, LU khålti ōlėm holnapután | übermorgen.
N paśä å̄lėn, LM päsä ōlėn adjon Isten! здравствуй | Grüß Gott.
P tå̄l ōlne taχt-jū téli tüzelő | Brennholz für den Winter.
N vōrt-ōln-ut medve | Bär.
LM ōlėm-khø̄p lakó-bárka | Hausboot
N å̄lėm-kwol lakóház | Wohnhaus.
T il-äl- tovább él | weiterleben.
LM LU kwän-*ōli a házon kívül, az ún. „kis ház"-ban él (nők a „tisztátlan" időszakokban) | außerhalb des Hauses im sog. „kleinen Haus" wohnen (Frauen in ihren „unreinen" Perioden)

LM ålėχ gabona („élet") | Getreide („Leben"): *ålėχ poål åut jänmėltau, tīl pusä voårau das Getreide wird „gemästet" (eingeweicht), dann Hausbier daraus gemacht

LM ōlkhati felélődik, fogy (vagyon) | abnehmen, verzehrt werden (Vermögen)

N å̄lkė élvén (?) | lebend (?) Cf. VNGy. II, 462

N éldegél | ein stilles Leben führen å̄li̮lāli [ōliγlāli] N å̄li̮li [ōliγli], LM ōlilali, K ōliloåli van, lakik, él | sein, wohnen, leben: N ľūľiŋ kēräs ti å̄li̮lālėm ein steiler Abhang war (dort); LM äm at-khot at ōlilalsėm ich war nirgendwo; K tåt pøult at ōliloålsėm in jenem Dorf war ich nie

LM ōlėlti él | leben

N å̄lėm, LU alėm élet, lét | Leben, Dasein: N tūjä sāt å̄lmänl jui-pālt nach dem Vorübergehen von sieben Frühlingen

N å̄lmeji [ōlmaji], LM ōlmėji, LU almaji, P ōlmeji, K ōlmeji ~ ōlmiji ~ ūlmeji letelepedik, lakni kezd | sich ansiedeln, zu wohnen anfangen: N ľūľśiŋ å̄lmėjesmēn, alχatunkwė patsėmēn wir haben schlecht angefangen zusammen zu leben, wir fingen an zu zanken; taw ti pault jol-mātaχts, tī̮γ å̄lmejis er hat sich hier niedergelassen, er fing an, hier zu wohnen; LU tiť almajis er hat sich hier niedergelassen; K mån poåltåu ti ūlmejis er ließ sich bei uns nieder.
K äkwän-*ōlmeji együtt él | zusammenleben: äń-mont jål-älėm kho̰m ēkwätėl ä. tė ōlmejėsγe er lebt mit der Frau des unlängst getöteten Mannes zusammen.
LM P jel-*ōlmėji, K jålė-*ōlmeji letelepszik | sich niederlassen

N å̄lnė [ōlne], K ōlnė ~ ūlnė élet | Leben.
K *ūlnė-jår lakóhely | Wohnort

LM K ōlenti van, él | sein, leben: LM täu šäk jänit ťiť *ōlenti er lebt schon lange hier; K ań näi̮γ-pėl särė voånė lėlėŋ tė ōlentan jetzt bist du kaum am Leben

N ōlniŋ régebben | früher

N å̄lpä [ōlpa], LM ōlpä, LU alpä ~ ålpä, P ōlėp, K ūlėp, T ålp levő, élő, (K) lakóhely, (T) élet | seiend, lebend, (K) Wohnort, (T) Leben: N sāŋkiŋ *å̄lpä χåsä tuw ein heißer (heiß seiender) langer Sommer; LM äkwėŋ ōlp jōŋkhėptė jeder Monat; LU okht *ålpä khåls ein gerechter (gerecht seiender) Mann; P tåtel *ōlėp sori-lōkwnė tåu pērėmtėstė er schlug den Pfeil in seine leere Magenhöhle.
N akwōlpi̮γ, LM äkw-ōlpä egészen, teljesen | ganz, vollständig: N sēľanä a.-ō. χoltχatsėt das Schießpulver ist ihm völlig ausgegangen; LM lajlä ä.-*ōlpä oåťėm er hat gar keine Füße.
LU äkėŋ *alpä mindegy | es ist egal

N å̄lėśli, LM ōlėśli éldegél | ein stilles Leben führen.
LM kwän-*ōlėśli leél | ableben:

natėm k.-ōlėślėm ich habe mein Leben schon abgelebt

LM ōlti: jel-*ōlti marasztal (vendéget) | zurückhalten (einen Gast)

ōltåli: jel-*ōltåli =marasztal (vendéget) | zurückhalten (einen Gast)
– Cf. å̄s